Geschiedenis van asbest: Van glorie naar verbod
Asbest is een natuurlijk product dat voornamelijk wordt gewonnen in Zuid-Amerika, Rusland, Afrika en Canada. Ondanks dat asbest in België van nature niet voorkomt, heeft het materiaal toch een rijke geschiedenis. Vanwege zijn brandwerende eigenschappen, sterke structuur, slijtvastheid en thermische en akoestische isolatie, werd asbest al sinds de oudheid gebruikt. Een opmerkelijk historisch voorbeeld is dat van Karel de Grote, die een tafelkleed van asbest bezat dat hij in het vuur wierp om zijn gasten te imponeren. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vonden de vezels van asbest ook hun weg naar gasmaskers als filtermateriaal.
Groei in de industrie en bouw
De import en verwerking van asbest in België begonnen aan het einde van de 19e eeuw. Bekend als ‘eternit‘, naar een populaire producent, vond asbest zijn weg in de massaproductie van goedkope, brandwerende bouwmaterialen dankzij de ontwikkeling van asbestcement. Na de Eerste Wereldoorlog tot aan de Tweede Wereldoorlog zagen we een verschuiving naar gebruik in de interne markt. Vooral in de periode tussen het einde van de Tweede Wereldoorlog en de jaren ’80 was er een grote vraag naar asbest voor bouwmaterialen, vanwege zijn voordelige eigenschappen. Het gebruik bereikte zijn hoogtepunt in de jaren ’70.
Opkomst van regulerende maatregelen
Aan het einde van de jaren ’70 begonnen overheden met het invoeren van beschermende maatregelen tegen asbest. Voor die tijd werd asbest niet als gevaarlijk beschouwd. In 1978 werden de gevaarlijkste toepassingen van asbest verboden, en gaandeweg volgden meer preventieve maatregelen. Het Koninklijk Besluit van 3 februari 1998 beperkte de productie, het gebruik en op de markt brengen van gevaarlijke stoffen en preparaten. Het totale verbod op asbest werd afgekondigd op 23 oktober 2001, wat een belangrijke mijlpaal was. Sindsdien zijn alle toepassingen van asbest verboden, hoewel bestaande toepassingen niet onmiddellijk verwijderd moesten worden.
Huidige situatie en uitdagingen
Veel landen, waaronder alle EU-landen, hebben witte asbest verboden. In Vlaanderen is echter nog steeds een aanzienlijke hoeveelheid asbest aanwezig, naar schatting zo’n twee miljoen ton. Veel van deze toepassingen hebben nu bijna hun maximale levensduur bereikt, wat betekent dat ze kunnen beginnen af te brokkelen en daarmee een gezondheidsrisico vormen.
Veelgestelde vragen
Wat zijn de historische toepassingen van asbest?
Historisch gezien werd asbest gebruikt vanwege zijn brandwerende eigenschappen en isolatiecapaciteiten. In de oudheid werd het gebruikt voor luxegoederen zoals tafelkleden, en tijdens de wereldoorlogen vond het toepassingen in militaire uitrustingen zoals gasmaskers.
Wanneer werd asbest verboden in België?
Het volledige verbod op asbest in België werd geïmplementeerd op 23 oktober 2001. Voorafgaand hieraan waren er vanaf de jaren ’70 steeds meer beperkende maatregelen ingevoerd.
Waarom is asbest nog steeds een probleem?
Ondanks het verbod is er nog veel asbest aanwezig in oudere gebouwen en infrastructuren. Deze materialen dreigen hun levensduur te beëindigen en kunnen daardoor afbrokkelen, wat gezondheidsrisico’s veroorzaakt wegens vrijkomende asbestvezels.