Alles over asbesthoudende golfplaten
Inleiding
Asbesthoudende golfplaten, die in het verleden veelvuldig zijn gebruikt voor het bedekken van daken van tuinhuizen, garages en stallen, vormen het onderwerp van dit uitgebreide artikel. Hierin vindt u alle cruciale informatie over het identificeren, de risico’s en de veilige verwijdering van asbest in deze golfplaten.
Asbest is een groep van mineralen die natuurlijk voorkomen en sterke, hittebestendige vezels bevatten. Deze vezels werden vaak gebruikt in bouwmaterialen voor hun duurzaamheid en brandwerende eigenschappen.
Tot het jaar 1994 was asbest een populair ingrediënt in de fabricage van golfplaten, waardoor deze sterker en brandwerend waren. Deze platen waren relatief goedkoop en daardoor een veelgebruikte optie voor het bedekken van diverse structuren.
Golfplaten die asbest bevatten, bestaan typisch uit 85 tot 90% cement en 10 tot 15% asbestvezels.
Een van de meest voorkomende soorten is wit asbest, ook bekend onder de naam chrysotiel. Dit type asbest wordt het vaakst aangetroffen in golfplaten en diverse andere bouwmaterialen.
Daarnaast komt blauw asbest, oftewel crocidoliet, ook voor in golfplaten. Deze variant is herkenbaar aan zijn lange, dunne vezels en werd in het verleden regelmatig gebruikt.
Verder is er nog bruin asbest, beter bekend als amosiet. Dit type asbest kenmerkt zich door een vezelachtige structuur en werd eveneens vaak gebruikt in golfplaten.
Chrysotiel is verantwoordelijk voor zo’n 98% van de wereldproductie asbesthoudende materialen. Het is de enige soort asbest met serpentijne vezels. Dit houdt in dat de vezels gekruld (wolvormig) zijn.
Herkenning van asbest golfplaten
Visuele Indicaties
Asbesthoudende golfplaten kunnen vaak worden herkend aan hun verweerde uiterlijk en mosgroei. Soms zijn witte spikkels zichtbaar, tenzij de platen zijn overgeschilderd. Een honingraatstructuur aan de onderkant van de plaat kan ook duiden op de aanwezigheid van asbest. Meestal zijn ze ook gelaagd.
Markeringen en Codes
Asbest golfplaten zijn soms te herkennen aan specifieke coderingen:
- Asbesthoudend: AT (Asbestos Type), NF (Norme Française), CAF (Cement Asbestos Fiber)
- Asbestvrij: NT (New Technology), AF (Asbestos Free), AFM (Asbestos Free Material), NA (Non-Asbestos), AP (Asbestos Prohibited), AV (Asbestos Verified)
Datum van Fabricage
Elke golfplaat gefabriceerd vóór 1 januari 1994 in Europa, bevat waarschijnlijk asbest, aangezien het vanaf die datum verboden was asbest te verwerken in nieuwe golfplaten.
Vlamtest
Een vlamtest, waarbij men met een vuurvlam over mogelijke asbestvezels gaat, kan ook aantonen of er asbest aanwezig is. Asbestvezels zullen enkel gloeien en niet opbranden onder invloed van de vlam. Deze methode is echter niet betrouwbaar. Best schakel je een professional in.
Afmetingen van asbest golfplaten
Asbestgolfplaten komen in verschillende afmetingen voor, die hun fysieke eigenschappen en behandelingswijze bepalen:
- Lengte: doorgaans 3 meter, voldoende dekking en vermindering van naden en overlappen voor een efficiënte installatie.
- Breedte: meestal 1 meter, wat zorgt voor een goede balans tussen installatiegemak en structurele stabiliteit.
- Dikte: ongeveer 6 mm, biedt sterkte en duurzaamheid.
- Golfhoogte: varieert tussen 36 en 57 mm, essentieel voor waterafvoer en het voorkomen van vuilophoping.
Beslissingshefboom OVAM
OVAM heeft een beslissingshefboom opgesteld om asbesthoudende golfplaten te herkennen. Klik hier om de hefboom te bekijken.
Golfplaten die vrij zijn van asbest zijn te herkennen aan de afgesneden hoek. Daarnaast zijn deze asbestvrije golfplaten van vezelcement voorzien van een verstevigingsbandje, wat ze onderscheidt van de oudere, asbesthoudende varianten. (bron: constructiv.be)
NT-markering op een asbestvrije golfplaat.
Veel materialen in asbestcement hebben een kenmerkende gewafelde textuur, ook wel “honingraat” genoemd.
Gezondheidsrisico’s van asbesthoudende golfplaten
Asbesthoudende golfplaten zijn ingedeeld als hechtgebonden asbest, wat betekent dat de vezels stevig zijn verankerd in het cement. Onder normale omstandigheden komen hier geen vezels van vrij. Echter, door weersinvloeden en ouderdom kan de staat van de golfplaten verslechteren waardoor ze semi-hechtgebonden of losgebonden kunnen worden. Dit verhoogt het risico dat er vezels vrijkomen, wat gevaarlijk kan zijn voor zowel de mens als het milieu.
Gezondheidseffecten
Langdurige blootstelling aan asbest kan leiden tot ernstige aandoeningen zoals asbestose, longkanker en vele andere ziekten.
Risico’s van foutieve verwijdering
Onjuiste verwijderingsmethoden zoals boren, zagen, borstelen of schuren kunnen leiden tot het vrijkomen van asbestvezels in de lucht. Deze activiteiten moeten vermeden worden om blootstelling aan asbestvezels te voorkomen.
Er zijn ook logistieke uitdagingen vanwege het aanzienlijke gewicht van de platen. Een gemiddelde asbestgolfplaat van 1 m² weegt ongeveer 12 kilogram, wat neerkomt op ongeveer 15 kilogram per vierkante meter. Dit gewicht speelt een cruciale rol bij de kosten en methoden voor verwijdering en afvoer.
Speciale voorzorgsmaatregelen en apparatuur zijn noodzakelijk om de platen veilig te hanteren zonder dat er vezels vrijkomen die een gezondheidsrisico kunnen vormen.
CT-scan van een asbestosepatiënt. Zowel links als rechts zijn pleuraverdikkingen zichtbaar.
Asbest golfplaten verwijderen
Professionele verwijdering
Voor de veiligheid en zekerheid is het verstandig om een erkende asbestverwijderaar in te schakelen. Zij zijn getraind om asbest veilig te verwijderen, af te voeren en te verwerken.
Regelgeving en subsidies
Voordat asbest verwijderd wordt, is het noodzakelijk om een asbestinventarisatie en asbestmelding te laten uitvoeren.
Indien je verzuimt dit te doen, wordt dit beschouwd als een ernstige overtreding en kan de gemeente of stad een aanzienlijke boete opleggen, die kan oplopen tot enkele duizenden euro’s. Bij het melden van asbest vereist de overheid de volgende informatie:
– Een situatieschets waarin je uitlegt hoe de verwijdering van asbest de omgeving beïnvloedt;
– De afmetingen van het betreffende gebouw;
– Het asbestinventarisatierapport;
– De gekozen sloopmethode en het veiligheidsplan voor de sloop;
– De geschatte hoeveelheid vrijkomend asbest.
Verder zijn er mogelijkheden om subsidies of premies te ontvangen voor het verwijderen van asbest, afhankelijk van lokale regelgeving.
BTW-verlaging
Voor de verwijdering van asbesthoudende materialen is de BTW verlaagd van 21% naar 6%, wat een financieel voordeel biedt voor eigenaren van oudere gebouwen die hun asbest willen laten verwijderen. (*De woning in kwestie moet ouder dan 10 jaar zijn om van dit voordeel gebruik te maken!)
Zelf verwijderen
Als u overweegt zelf asbestcement golfplaten te verwijderen, is het essentieel om eerst te controleren of u dit zelf mag doen. Beantwoord de volgende vragen om te bepalen of zelfverwijdering een optie is:
- Kan ik de platen verwijderen door enkel te wrikken of los te schroeven met een traagdraaiende schroefmachine (max. 100 toeren/min) zonder te boren of te slijpen?
- Zijn de platen nog in goede staat?
- Heb ik hulp ter beschikking om de platen in hun geheel te verwijderen en veilig naar beneden te brengen met bijvoorbeeld een hoogtewerker of dakdekkerslift?
- Voer ik deze werkzaamheden uit als privépersoon zonder werknemers in dienst tijdens de werken?
Als u op alle bovenstaande vragen ‘ja’ kunt antwoorden, mag u het materiaal zelf verwijderen, mits u de nodige veiligheidsmaatregelen in acht neemt. Indien niet aan alle voorwaarden wordt voldaan, is het aan te raden een erkend aannemer in te schakelen.
Benodigde materialen en persoonlijke beschermingsmiddelen
Zorg ervoor dat u de volgende materialen en beschermingsmiddelen in huis haalt vóór u begint met de verwijdering:
- Stof- en waterdichte wegwerpoveral type 5-6 met kap
- Wegwerphandschoenen, vast te plakken aan uw overal
- Veiligheidslaarzen of -schoenen, vast te plakken aan uw overal
- Veiligheidsbril en halfgelaatsmasker met filter P3
- Aangesloten slang, afplaktape, doeken, plastiek folie
- Ladder, hoogtewerker of dakdekkerslift
- Asbestzak of container met big bag
Voorbereiding en veiligheidsmaatregelen
- Maak de werkruimte leeg: Verwijder alle losse deeltjes en stof met een vochtige doek.
- Baken de zone af: Zorg dat niemand, inclusief huisdieren, toegang heeft tot de werkzone.
- Trek beschermingsmiddelen aan: Begin met het masker, gevolgd door de kap van het pak. Zorg dat de overgang tussen pak en laarzen/handschoenen goed afgeplakt is met plakband.
- Breng een plastiek folie aan: Dit vangt eventuele vrijkomende vezels op die u nadien veilig kunt opruimen.
- Vochtig houden: Maak de platen vochtig met een tuinslang in vernevelstand of gebruik een fixatieproduct bij warm weer.
Tijdens de verwijdering
- Vermijd breken van het materiaal: Breek de platen niet en sta er niet direct op.
- Snoei klimop voorzichtig: Voorkom dat wortels losgetrokken worden. Klimopresten dienen als asbesthoudend afval te worden afgevoerd.
Voor de veilige verwijdering van asbesthoudende materialen zoals golfplaten of dakleien, kun je een doe-het-zelf pakket aanschaffen (contacteer hiervoor je gemeente). Dit pakket bevat essentiële veiligheidsmaterialen zoals een mondmasker, handschoenen, opbergzakken en een speciale overall.
Als particulier of landbouwer mag je het zelf verwijderde asbest naar het containerpark brengen, zij het in beperkte hoeveelheden. Verschillende gemeenten en intercommunales hebben echter speciale programma’s ontwikkeld om asbestafval in te zamelen en te verwerken, soms met specifieke ondersteuning voor landbouwbedrijven. Informeer bij je lokale overheid naar de opties, limieten en eventuele kosten.
Indien de plaatselijke voorzieningen niet volstaan, kun je het asbestafval zelf naar een erkende inzamelaar brengen of laten ophalen. Neem de nodige voorzorgsmaatregelen tijdens het transport om te voorkomen dat asbestvezels vrijkomen. Zorg ervoor dat je een ontvangstbewijs krijgt van de inzamelaar, daar er geen vervoersdocumentatie wordt verstrekt.
Je kunt er ook voor kiezen om het asbestafval door een externe partij te laten afvoeren. Zorg er in dat geval voor dat je een kopie ontvangt van het ondertekende identificatieformulier voor afvalstoffen. Dit document dient als jouw bewijs van wettelijke afvoer en moet je minstens vijf jaar bewaren.
Vergeet niet dat bij twijfel of onvoldoende veiligheidsmaatregelen het altijd beter is om professionele hulp in te schakelen.
OVAM heeft een document opgesteld om je te helpen bij de verwijdering. Klik hier om het te bekijken.
Asbesthoudende golfplaten van Eternit
De naam Eternit werd in het verleden vaak geassocieerd met asbesthoudende golfplaten. Deze golfplaten werden op grote schaal geproduceerd door Eternit Fabrieken B.V., die later simpelweg bekend kwam te staan als “Eternit”. De term ‘Eternit golfplaten’ is hieruit voortgekomen.
Eternit was één van de vele ondernemingen betrokken bij de productie van asbestcement en de verwerking van asbest. Asbestcement was slechts één van de vele toepassingen van asbest in Vlaanderen.
Het bedrijf bleef diverse producten produceren, waaronder asbesthoudende golfplaten, vlakke platen, buizen en isolatieplaten, tot het gebruik van asbest en asbestcement verboden werd. Deze asbesthoudende producten van Eternit waren in het verleden een gangbare keuze voor dakbedekking en dakbeschot. In woningen en gebouwen gebouwd vóór 2001, is het waarschijnlijk dat er asbesthoudende materialen zijn toegepast. Het is cruciaal om asbest te verwijderen, vooral wanneer het materiaal in slechte staat verkeert of wanneer er verbouwingswerkzaamheden gepland zijn.
Het is belangrijk op te merken dat de associatie van Eternit met asbest vooral voortkomt uit de volksmond. Sinds 1998 zijn alle producten die Eternit produceert vrij van asbest.
Sinds 1998 zijn alle Eternit producten echter asbestvrij. Asbesthoudende golfplaten van voor die tijd worden tegenwoordig zorgvuldig gesaneerd om gezondheidsrisico’s te vermijden.
Belangrijke studie van OVAM
Klik hier om de volledige studie te lezen.
Onderzoek naar de vezelvrijstelling van asbest uit golfplaten naar het binnenmilieu in loodsen
Publicatiedatum: 1 juni 2016
Uitgever: Danny Wille, OVAM
Samenvatting: Het onderzoek analyseert hoe asbestvezels uit verweerde en beschadigde asbestcement golfplaten van loodsdaken vrijkomen en zich verspreiden binnen de loods. Factoren zoals de verweringsgraad van het dak, het type draagstructuur, en de aanwezigheid van verwarmings- en ventilatiesystemen spelen een cruciale rol in de mate van asbestvezelvrijstelling. Uit het onderzoek blijkt dat in verwarmde loodsen met metalen draagstructuren de hoogste en meest homogene verontreiniging plaatsvindt. De studie benadrukt het belang van regelmatige risicobeoordeling en eventuele sanering, gezien de potentieel hoge niveaus van niet-hechtgebonden asbest in sommige loodsen. Dit vormt een gezondheidsrisico, vooral tijdens activiteiten die luchtturbulentie veroorzaken.
Belangrijkste bevindingen:
- Verhoogde asbestvrijstelling in loodsen met oude of zwaar verweerde golfplaten.
- Metalen draagstructuren en verwarmde omgevingen bevorderen de verspreiding van asbestvezels.
- Niet-homogene verspreiding van asbest in loodsen, sommige plekken vertonen sterke verontreiniging terwijl andere schoon zijn.
- Potentieel laag actueel risico onder normale gebruiksomstandigheden, maar risico’s kunnen aanzienlijk toenemen bij verstoring van het asbesthoudend materiaal.
Conclusie: Het onderzoek benadrukt de noodzaak voor zorgvuldig beheer en mogelijk sanering van oude asbesthoudende golfplaten in loodsen, vooral wanneer deze structuren tekenen van slijtage vertonen. Regelmatige monitoring en risico-assessments zijn essentieel om de gezondheidsrisico’s voor personen die in of rond deze loodsen werken, te minimaliseren.
OVAM, de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij speelt een cruciale rol in het beheer van afval, materialen en bodems in Vlaanderen. Ze streven naar een duurzame aanpak in het beheer van afvalstoffen en het bevorderen van de circulaire economie, waarbij het hergebruik van materialen centraal staat. OVAM werkt actief aan een schoner en gezonder Vlaanderen voor toekomstige generaties.