Asbest leien
Asbestleien zijn jarenlang gebruikt voor dak- en gevelbekleding vanwege hun duurzaamheid en brandvertragende eigenschappen. Echter, de gezondheidsrisico’s verbonden aan asbestvezels hebben geleid tot strikte regelgevingen rond het gebruik, de hantering en de verwijdering ervan. In deze gids behandelen we alles wat u moet weten over asbestleien, inclusief hoe u ze kunt herkennen, de gezondheidsrisico’s, wat u absoluut moet vermijden en hoe u ze veilig kunt verwijderen.
Dakleien zijn er in twee hoofdtypen: natuurleien en kunstleien. Natuurleien zijn volledig vervaardigd uit natuursteen en staan bekend om hun esthetische en duurzame eigenschappen. Kunstleien daarentegen worden hoofdzakelijk gemaakt van vezelcement, een materiaal dat geliefd is om zijn stevigheid en kostenefficiëntie vergeleken met natuursteen.
Asbestleien zijn kunstleien die tot het eind van de 20e eeuw vaak werden gebruikt voor het bedekken van daken en gevels. Deze leien bestaan uit een mengsel van cement en asbestvezels, een combinatie die zorgt voor extra stevigheid en brandveiligheid. Hoewel ze vooral werden geïnstalleerd voor 1998, bevinden veel gebouwen zich nog steeds onder daken van asbestleien.
Asbesthoudende leien met mosgroei.
Natuurleien bevatten geen asbest.
Asbest leien herkennen
De meeste asbestleien zijn geproduceerd en geïnstalleerd vóór 1998. Kunstleien die zijn geplaatst vóór 1990 bevatten bijna zeker asbest.
Visuele Kenmerken
Asbestleien zijn meestal lichtgrijs of donkergrijs van kleur. Ze hebben een glad oppervlak en zijn dunner dan natuurleien. Deze leien zijn vaak rechthoekig van vorm met typische afmetingen.
Het herkennen van asbestleien kan door de afmetingen en de aanwezigheid van specifieke markeringen:
- Afmetingen: Asbesthoudende leien hebben vaak standaardafmetingen zoals 40 x 20 cm of 40 x 24 cm. Grotere afmetingen zoals 60 x 40 cm, 60 x 32 cm en 45 x 32 cm wijzen meestal op asbestvrije materialen.
- Markeringen: Een NT-markering op de achterzijde van de lei duidt op een asbestvrij product.
Breukpatronen
Asbestleien breken in dunne, rechte stukken met scherpe randen, in tegenstelling tot natuurleien die vaak onregelmatig breken.
Tests voor Asbestdetectie
- Breuktest: Inspecteer de breuklijn van een beschadigde lei. Asbestleien tonen grote witte vezels, terwijl asbestvrije leien fijnere haartjes tonen.
- Vlamtest: Door een vlam langs een breukvlak te houden, kun je de aanwezigheid van asbest beoordelen. Asbestvezels blijven gloeien, terwijl niet-asbestvezels wegsmelten. Deze techniek is echter onbetrouwbaar. Het is aangeraden om een professional in te schakelen.
Laboratoriumanalyse
De enige definitieve methode om de aanwezigheid van asbest te bevestigen is via laboratoriumanalyse, uitgevoerd door erkende asbestlaboratoria.
Beslissingshefboom OVAM
OVAM heeft een beslissingshefboom opgesteld om asbesthoudende leien te herkennen. Klik hier om de hefboom te bekijken.
Asbesthoudende leien werden vaak gebruikt om gevels te bekleden.
Hoe asbestleien te herkennen?
Stuit je op oude leien en vraag je je af of ze asbest bevatten? Het herkennen van asbestleien is essentieel voor jouw gezondheid en veiligheid, en met de juiste kennis kun je zelf de eerste indicaties oppikken.
Productiejaar raadplegen
Het checken van het productiejaar helpt bij het herkennen van asbestleien. Oude leien daken die voor het midden van de jaren ’80 geplaatst zijn, bevatten vaak asbest. Zoek naar een datum op de leien zelf of in de documentatie van je huis.
Die informatie kan je vertellen of je te maken hebt met asbesthoudende materialen.
Kijk ook goed naar het energieprestatiecertificaat van je woning. Hier vind je soms info over de gebruikte bouwmaterialen. Het is belangrijk dit te weten, want asbestdaken moeten voor 2034 vervangen worden.
Dit zorgt voor een veilig huis en voorkomt gezondheidsrisico’s.
Textuur bekijken
Asbestleien voelen vaak vezelig en breekbaar aan. Deze structuur is een teken dat er asbest in kan zitten. Let goed op hoe de lei zich gedraagt als je erop klopt. Klinkt het dof en voelt het broos, wees dan extra voorzichtig.
Haal geen stukken van de lei af. Dit zou gevaarlijke stof kunnen losmaken.
Uitkijkend naar deze kenmerken is de eerste stap. Toch is de textuur alleen niet genoeg om zekerheid te krijgen. Daarom is het slim om ook andere manieren te gebruiken om asbest te herkennen.
Een volgende methode is het doen van een vlamtest.
Vlamtest uitvoeren
Een vlamtest helpt om asbest in leien te vinden. Je houdt een vlam tegen een klein stukje lei. Asbestleien smelten niet en branden niet. Normale leien zonder asbest kunnen wel smelten of vlam vatten.
Het is belangrijk om voorzichtig te zijn bij deze test. Draag altijd beschermende kleding en een masker. Zorg ook dat je in een goed geventileerde ruimte bent.
Na de vlamtest kun je letten op markeringen en merknaam. Zoek naar stempels of etiketten van Eternit of andere bekende merken. Deze geven vaak aan of er asbest in de leien zit.
Markeringen en merknaam
Bij het herkennen van asbestleien let je op markeringen en de merknaam. Soms staat er een naam of logo op de lei die verwijst naar de fabrikant. Eternit leien met asbest hadden bijvoorbeeld vaak een duidelijk merkteken.
Zoek naar etiketten of stempels die kunnen wijzen op het productiejaar.
Leien gemaakt voor de jaren ’90 bevatten vaak asbest. Oudere leien hebben meer kans om asbest te bevatten dan nieuwere. Controleer dit zorgvuldig, want kennis over de herkomst helpt bij het inschatten van de risico’s.
Het is slim om altijd een expert te raadplegen voor een gedetailleerde analyse.
Breuklijnen herkennen
Breuklijnen vertellen veel over leien. Oude asbestleien breken op een speciale manier. Ze splijten met een vezelig en gerafeld uiterlijk. Kijk goed naar de randen van een gebroken lei.
Zie je dunne, rechte lijnen? Dan is de kans groot dat er geen asbest in zit. Maar lijkt het meer op laagjes of pluizig? Pas dan op, dit kan wijzen op asbest.
Let wel, alleen een expert kan het zeker weten. Ga niet zelf breken om breuklijnen te checken. Dit kan gevaarlijk zijn. Asbestdeeltjes kunnen in de lucht komen en dat is slecht voor je gezondheid.
Een erkende vakman heeft de juiste materialen en kennis om dit veilig te doen. Kies dus altijd voor een professional bij twijfel over asbestleien.
Gezondheidsrisico’s van asbestleien
Leien die asbestvezels bevatten, zijn gemaakt van hechtgebonden asbest. Dit betekent dat deze leien alleen gevaarlijk zijn wanneer ze in slechte staat zijn of beschadigd raken, waardoor asbestvezels kunnen vrijkomen. Er is geen risico zolang de leien niet beschadigd worden door werkzaamheden, stormen, of personen die op het dak lopen.
Beschadigde, verweerde of gebroken asbestleien kunnen asbestvezels loslaten, wat kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen zoals asbestose, longkanker en mesothelioom.
Wat u moet vermijden
Ontmossen van daken
Door hoge druk en/of wrijving kunnen asbestvezels in grote concentraties vrijkomen, wat een ernstig gezondheidsrisico vormt. Bovendien kan er asbesthoudend slib in de dakgoten terechtkomen, dat uiteindelijk in de regenwaterafvoer of het riool belandt, waardoor anderen in gevaar worden gebracht. Dit is volgens de Vlaamse milieureglementering zelfs strafbaar. Mocht je een buurman zien die de asbesthoudende leien onder hoge druk reinigt, neem dan contact op met de politie zodat zij de werkzaamheden onmiddellijk kunnen stopzetten.
Zonnepanelen installeren
Het boren of bevestigen op een asbestdak tijdens de installatie van zonnepanelen kan de leien beschadigen en asbestvezels vrijlaten. Het plaatsen van zonnepanelen op een asbesthoudend dak is verboden!!!
Hergebruik van asbestleien
Het hergebruiken van asbestleien, zelfs als deze in goede staat zijn, is wettelijk verboden.
Schilderen en schuren
Hoewel het schilderen van asbestleien geen vezels vrijgeeft, mag het schuren van deze leien niet worden uitgevoerd.
Professionele asbestverwijderaars verwijderen asbesthoudende leien, volledig uitgerust met beschermende kledij.
Verwijdering van asbesthoudende leien
Het verwijderen van asbestleien dient zeer zorgvuldig te gebeuren, idealiter door een erkende asbestverwijderaar. Zelf verwijderen is mogelijk onder strikte voorwaarden en met de juiste veiligheidsmaatregelen.
Professionele verwijdering
Voor een veilige en conforme verwijdering, overweeg het inhuren van een professionele asbestverwijderaar. Zij kunnen ook zorgen voor het veilig afvoeren en verwerken van het asbestafval.
Zelf verwijderen
Als u zelf asbestleien verwijdert, volg dan strikt de richtlijnen voor veiligheid en afvalverwerking zoals voorgeschreven door lokale milieuautoriteiten.
Speciale doe-het-zelf pakketten zijn beschikbaar om veilig asbesthoudende golfplaten of dakleien te verwijderen. Deze pakketten bevatten een mondmasker, handschoenen, opbergzakken en een speciale overall. Een asbestexpert levert het pakket thuis, geeft instructies en haalt later het afval op.
Particulieren en landbouwers kunnen zelf verwijderd asbest naar het containerpark brengen, hoewel de toegestane hoeveelheid beperkt is. Sommige gemeenten en intercommunales bieden speciale inzamelinitiatieven aan, ook voor landbouwbedrijven. Controleer bij je gemeente de beschikbare opties en kosten.
Als lokale oplossingen ontoereikend zijn, kun je asbestafval naar een betaalde inzamelsite brengen of laten ophalen door een erkende inzamelaar. Zorg bij zelftransport voor veiligheidsmaatregelen om vezelvrijgave te voorkomen en vraag afgiftebewijzen aan de inzamelaar, aangezien er geen transportdocumenten worden uitgegeven.
Asbestafval kan ook door derden worden afgevoerd. Vraag altijd om een kopie van het identificatieformulier voor afvalstoffen als bewijs van wettelijke afvoer, dat je minimaal vijf jaar moet bewaren.
OVAM heeft een document opgesteld met informatie over hoe asbest met eenvoudige handelingen veilig verwijderd wordt. Klik hier om het te bekijken.