FOD WASO (voor werkgevers)

Allereerst kunt u terecht bij de preventieadviseur van de interne en/of externe dienst voor preventie en bescherming. Ten tweede kunt u contact opnemen met de bevoegde regionale directie van het Toezicht op het Welzijn op het Werk. Voor vragen over de interpretatie van de regelgeving kunt u schriftelijk contact opnemen met de Algemene Directie Humanisering van de Arbeid.

Veelgestelde vragen

Waar kan ik asbest tegenkomen?

Asbest is jarenlang in talloze toepassingen verwerkt. Het is veelvuldig aanwezig in gebouwen, zoals in tegels en vloerbedekkingen, dakbedekkingsmaterialen, branddeuren, om leidingen, rondom verwarmingsketels, in de bekleding van muren, plafonds en steunbalken, en in golfplaten en dakleien. Daarnaast wordt het ook in diverse machines en industriële installaties aangetroffen. Bekijk de fotoreeks “asbesttoepassingen” (PDF, 1.61 MB) voor enkele voorbeelden.

Hoe wordt asbest verwijderd?

De verwijdering van asbest hangt af van de toestand waarin het zich bevindt. De nieuwe asbestregelgeving beschrijft gedetailleerd wie wat hoe moet uitvoeren bij de verwijdering van asbest. Over het algemeen mag asbest alleen verwijderd worden door personen die hiervoor opgeleid zijn. Belangrijke sloop- en verwijderingswerken, zoals het wegnemen van spuitasbest, mogen enkel uitgevoerd worden door gespecialiseerde (erkende) bedrijven. De fotoreeks “asbestverwijdering” (PDF, 641.33 KB) toont enkele voorbeelden.

Ik ben loodgieter/elektricien/bouwvakker/klusjesman/… Is titel 3 betreffende asbest van boek VI van de codex op mij van toepassing?

Ja, je moet altijd nagaan of het materiaal waarop je werkt asbest bevat (zie de eerste vraag) om de nodige beschermingsmaatregelen te treffen. Werkzaamheden zoals reparaties, onderhoud of schoonmaak, hoe klein ook, aan zulke materialen kunnen blootstelling aan asbest veroorzaken, bijvoorbeeld door boren of zagen. Wanneer je als externe werknemer in een bedrijf werkt, moet de werkgever van dat bedrijf je een kopie van zijn asbestinventaris bezorgen en je informeren over de te respecteren beschermingsmaatregelen.

Wie kan de blootstelling aan asbest meten? Kan ik een meting aanvragen en over de resultaten geïnformeerd worden?

Metingen zijn niet altijd noodzakelijk. Wanneer er een kans bestaat dat werknemers aan asbest worden blootgesteld, wordt eerst het risico beoordeeld. Als deze beoordeling uitwijst dat een meting nodig is, wordt er gemeten. Voor bepaalde werkzaamheden zijn metingen verplicht. De werkgever is verantwoordelijk voor deze meting en doet hiervoor een beroep op een erkend laboratorium. Werknemers krijgen inzage in de resultaten en uitleg over de betekenis ervan. Voor meer informatie kun je terecht bij je hiërarchische lijn, het Comité voor preventie en bescherming op het werk, de vakbondsafvaardiging, of de diensten voor Preventie en Bescherming op het werk.

Zijn nu alle asbesttoepassingen verboden of zijn er overgangsperiodes voorzien?

Het verbod op het op de markt brengen en gebruiken van asbest is in verschillende stappen ingevoerd. Vanaf het einde van de jaren 70 zijn bepaalde asbesttoepassingen verboden, zoals spuitasbest sinds 1 januari 1980. Het Koninklijk besluit van 3 februari 1998 verbood een groot aantal asbesttoepassingen, opgeheven door het besluit van 23 oktober 2001, dat vanaf 1 januari 2002 een algemeen asbestverbod oplegde. Bepaalde specifieke industriële toepassingen van chrysotiel asbest waren nog toegestaan tot 1 januari 2005. Het gebruik van bestaande asbesthoudende producten blijft toegestaan totdat deze worden verwijderd of vervangen. Laboratoriumtoepassingen met het oog op onderzoek, ontwikkeling en analyse vormen een uitzondering op dit verbod.

Moet er altijd een inventaris worden opgemaakt? Wie moet dat doen?

De werkgever is verplicht een inventaris op te stellen van al het asbest en asbesthoudend materiaal, behalve in moeilijk bereikbare delen van gebouwen die normaal geen blootstelling veroorzaken. Als dat nodig is, vraagt hij informatie op bij de eigenaren. Bij het opstellen en bijwerken van de inventaris kan de werkgever zich laten bijstaan door partners inzake preventie en bescherming op het werk, en eventueel door een erkende dienst of laboratorium voor asbestidentificatie. Blijkt uit de inventaris dat er asbest aanwezig is, dan stelt de werkgever een beheersprogramma op om de blootstelling van werknemers te minimaliseren.

Hoe wordt de staat van asbestcementmaterialen bepaald bij het opmaken van een inventaris en een beheersprogramma? Geven metingen uitsluitsel?

De eerste stap is een visuele inspectie om te zien of er kans bestaat dat asbest loskomt. Deze inspectie is cruciaal. Metingen kunnen een indicatie geven van de ernst van de situatie, maar het doel is om de concentratie van asbest zo laag mogelijk te houden en visuele vaststellingen te gebruiken voor gepaste maatregelen. Beschadigd asbesthoudend materiaal moet altijd worden behandeld, ongeacht de gemeten vezelconcentratie in de lucht.

Welk soort inventaris moet er gemaakt worden die als leidraad kan dienen bij asbestverwijderings- en sloopwerken gezien de “klassieke” inventaris hier niet voor mag gebruikt worden?

Voor aanvang van werkzaamheden zoals asbestverwijdering, sloopwerken of renovatiewerken, vult de werkgever de inventaris aan met gegevens over moeilijk bereikbare gedeelten van gebouwen, machines en installaties die normaal geen blootstelling veroorzaken. Intact materiaal mag beschadigd worden door monsternemingen.

Indien een werkgever een gebouw huurt en vaststelt dat het gebouw niet in orde is met de asbestregelgeving – onder meer afwezigheid van inventaris en aanwezigheid van asbest – wie is dan verantwoordelijk?

De werkgever is verantwoordelijk voor de asbestinventaris en voor het nemen van maatregelen om de blootstelling van werknemers te minimaliseren, eventueel met informatie van de eigenaar. De werkgever-huurder moet mogelijk de eigenaar in vrijwaring roepen als het gebouw ernstig besmet is door asbest. Grote herstellingen zijn ten laste van de verhuurder, kleine herstellingen ten laste van de huurder.

De plafondtegels in mijn bureau bevatten asbest. Loop ik gevaar?

Of er een risico op blootstelling aan asbest bestaat, hangt af van de toestand van de plafondtegels. Zijn ze in goede staat? Zijn de vezels stevig vastgezet? Zit er een verflaag op? Is er kans op beschadiging? Deze informatie moet in de asbestinventaris en het beheersprogramma gedocumenteerd zijn.

Moet een dak van asbestcement (golfplaten/leien) dat in goede staat is verwijderd worden?

Nee, dit is niet nodig. Het dak moet in de asbestinventaris vermeld worden en in het kader van het beheersprogramma jaarlijks visueel geïnspecteerd worden. Werknemers moeten op de hoogte zijn van de aanwezigheid van asbest en weten dat bepaalde handelingen blootstelling kunnen veroorzaken en preventiemaatregelen vereisen.

Ik ben aannemer en ga een privéwoning renoveren. Er is geen asbestinventaris. Mogen mijn werknemers de werken zonder meer starten?

Nee, voordat de werken beginnen, moet de werkgever de materialen identificeren die vermoedelijk asbest bevatten en de nodige maatregelen treffen om blootstelling te voorkomen.

Wat is het verschil tussen sporadische handelingen en eenvoudige handelingen?

Sporadische handelingen worden in hoofdstuk VIII van boek VI, titel 3 van de codex omschreven en zijn werkjes die af en toe worden uitgevoerd onder bepaalde voorwaarden. Voor deze werkzaamheden gelden de meldingsplicht, de registerplicht en het gezondheidstoezicht niet. Eenvoudige handelingen zijn een techniek voor de sloop en verwijdering van asbest, waarbij procedures moeten worden geëvalueerd door luchtmetingen om te controleren of de asbestconcentratie in de lucht onder 0,01 vezel per cm³ blijft.

Moet er een melding aan de arbeidsinspectie gebeuren wanneer asbestbevattende materialen volgens de methode van de eenvoudige handelingen worden verwijderd?

Ja, er moet altijd een melding gebeuren, behalve bij sporadische werkzaamheden met zeer beperkte blootstelling aan asbest.

Verwijderen van hechtgebonden asbest binnenshuis (asbestcement) vastgehecht d.m.v. schroeven: mag dat volgens de techniek van de eenvoudige handelingen gebeuren?

De techniek van de eenvoudige handelingen mag worden toegepast bij de verwijdering van hechtgebonden asbest die niet beschadigd is, mits voldaan wordt aan de voorwaarden voor het gebruik van deze techniek.

Koorden en textiel mogen in eigen beheer m.b.v. eenvoudige handelingen worden verwijderd. Wat met grote koorden of moeilijke situaties?

De techniek van de eenvoudige handelingen mag worden toegepast bij de verwijdering van asbesthoudende koorden en geweven materialen, mits alle voorwaarden voor het gebruik van deze techniek worden nageleefd.

Voor werknemers die enkel “eenvoudige handelingen” uitvoeren is een opleiding van 8 uur voldoende; zijn er ook jaarlijkse bijscholingen? Moeten werknemers uit andere EU-landen eenzelfde opleiding volgen?

Ja, jaarlijkse bijscholing is noodzakelijk. Buitenlandse firma’s die in België werken moeten de Belgische regelgeving volgen. Hun werknemers moeten dus ook de verplichte Belgische opleiding volgen, of een equivalente buitenlandse opleiding met een bijkomende cursus over de Belgische reglementering.

Wat verstaat men onder een harde mantel bij het in open lucht verwijderen van asbest met couveusezakken? Mag bijvoorbeeld een enkelvoudige aluminiumschaal nog verwijderd worden met een couveusezak of niet?

De bedoeling is dat het verwijderen van een moeilijk te verwijderen mantel die met kloppen en breken moet stukgemaakt worden, niet wordt toegestaan voor de toepassing met een couveusezak. Indien de mantel eenvoudig vooraf kan verwijderd worden of mee in de couveusezak kan verwijderd worden zonder extra blootstelling te veroorzaken, is er geen probleem.

Wat verstaat men onder “open lucht”, betekent dit bijvoorbeeld werken uit te voeren zonder dak boven de werkplaats? Is een afdak waaronder zich een leiding bevindt, “open lucht”? Is een gebouw waar de gevel is verwijderd, “open lucht”?

Voor het verwijderen van isolatie rond leidingen die losgebonden asbest bevat, mag de couveusezak-methode in de open lucht (dus: onder de blote hemel) worden gebruikt, mits de gebruiksvoorwaarden worden vervuld. De bedoeling is dat er geen ophoping van vezels kan ontstaan door incidenten.

Is het noodzakelijk dat de mensen na 2 uur uit de zone komen (gans de procedure moeten volgen), of kan er in zone een rustpauze worden ingelast en hoelang is deze dan?

Ja, geen enkele werknemer mag langer dan 2 uur ononderbroken in een hermetisch afgesloten zone werken. Er zijn echter uitzonderingen mogelijk mits advies van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer.

Mag er nog met pneumatische dekstekers in een hermetische zone gewerkt worden?

Pneumatische gereedschappen worden niet noodzakelijk als snel draaiende gereedschappen beschouwd. Een grondige risicobeoordeling is altijd noodzakelijk.

Mag er op petrochemische bedrijven zoals in het verleden afgeweken worden van een aantal wetgevende bepalingen zoals bv. niet 24/24u in onderdruk houden van de hermetische zone en geen dubbele onafhankelijk van elkaar te scheiden lagen plastiek folie?

Er moet steeds worden uitgegaan van een algemene risicobeoordeling waarbij rekening wordt gehouden met alle risico’s, niet enkel het asbestrisico.

Wat met de “semi-hermetische” zones? Hoe staat de welzijnsinspectie hier tegenover?

Titel 3 betreffende asbest van boek VI van de codex onderscheidt drie technieken: eenvoudige handelingen, couveusezak of hermetisch afgesloten zone. De semi-hermetische zone wordt niet als dusdanig aanvaard.

Moet de dikte van de folie nog steeds 200 micron zijn bij het bouwen van een zone?

De dikte van de folie bij het bouwen van de zone is niet gespecificeerd in titel 3 betreffende asbest van boek VI van de codex, maar het is aan te raden de eerder aanvaarde “good practice” te volgen, tenzij een dunnere folie een equivalente bescherming biedt.

Wat moet er gebeuren als tijdens een noodsituatie asbest moet verwijderd worden (bv. omwille van lekken aan leidingen)?

In een noodsituatie moet men doen wat de minst erge gevolgen heeft, zelfs als dit betekent dat men een inbreuk pleegt tegen de asbestregelgeving.

Mogen werknemers van de technische dienst van een gemeente werken doen aan een asbestcementen dak?

Er moet eerst een algemene risicobeoordeling worden uitgevoerd. Indien asbestverwijdering vereist is, mag dit alleen door erkende ondernemingen gebeuren en werknemers moeten een voorafgaande opleiding hebben gevolgd.

Is het toegestaan om voor luchtmetingen op asbestvezels de monsternemingen te laten uitvoeren door de Externe Preventiedienst, indien de analyse van de monsters gebeurt door een erkend laboratorium?

Nee, de regelgeving zegt dat de meting bestaat uit de monsterneming, de analyse en de berekening van het resultaat, en dus moet het erkende laboratorium ook de monsterneming uitvoeren.

In ons bedrijf is er in een lokaal spuitasbest in slechte staat (gedeeltelijk afgebrokkeld). Wat moet daarmee gebeuren?

Het lokaal moet onmiddellijk worden afgesloten en het asbest moet zo snel mogelijk verwijderd worden door een erkende verwijderaar.

Mag ik een asbestcementen dak (golfplaten of leien) ontmossen met een hogedrukreiniger?

Nee, het gebruik van hogedrukreinigers, droge straalmiddelen of werktuigen met grote snelheid is absoluut verboden bij werkzaamheden aan asbest.

Hoe kan ik een opleiding krijgen?

Uw werkgever is verantwoordelijk voor uw opleiding. Voor de bouwsector kan bijvoorbeeld een beroep worden gedaan op Constructiv (Constructiv – Opleidingen), die het voormalige Fonds voor de Vakopleiding heeft geïncorporeerd.