Asbest op het werk

Als u vermoedt dat u werken moet uitvoeren waarbij de noodzakelijke veiligheidsmaatregelen niet worden gerespecteerd, dan kunt u weigeren met de asbesthoudende materialen te werken. Inbreuken op de regelgeving kunt u melden bij de regionale directies van het Toezicht op het Welzijn van het Werk.

In de loop der jaren zijn verschillende reglementeringen uitgevaardigd voor de bescherming van werknemers tegen de risico’s van asbest. In 2006 werden deze reglementeringen aangepast aan het totale verbod op het gebruik van asbest.

Verplichtingen van bedrijven

Asbestinventaris: Elk bedrijf is verplicht een asbestinventaris op te maken. Deze inventaris bevat een lijst van alle asbesthoudende materialen in de gebouwen, installaties, machines, etc.

• • De inventaris beschrijft per lokaal of bedrijfseenheid alle producten waarvan men zeker is of aanneemt dat ze asbest bevatten, evenals alle werkzaamheden waarbij mensen blootgesteld kunnen worden aan asbest, zoals verbouwingen en onderhoud van stookketels.

Beheersprogramma: Als de inventaris aangeeft dat er asbest aanwezig is, moet er een beheersprogramma worden opgesteld. Dit programma moet de blootstelling aan asbest en de risico’s zoveel mogelijk beperken. Het beheersprogramma omvat:

• • Regelmatige beoordeling (minstens één keer per jaar) door middel van visuele inspectie van de toestand van het asbest en asbesthoudend materiaal.

  • Preventiemaatregelen die moeten worden toegepast.

  • Maatregelen die genomen worden als blijkt dat het asbesthoudend materiaal in slechte staat verkeert of zich bevindt op plaatsen waar het kan worden beschadigd.

Externe ondernemingen: De asbestinventaris moet aan elke externe onderneming worden bezorgd die werkzaamheden komt uitvoeren op plaatsen waar asbestvezels kunnen vrijkomen.

Particuliere werken: Wanneer een werkgever bij een particulier werkzaamheden uitvoert, moet hij zich ervan vergewissen of zijn werknemers in aanraking kunnen komen met asbest. Op die manier weet elke werknemer waar en tijdens welke werkzaamheden hij aan asbest kan worden blootgesteld.

Preventiemaatregelen:

• Bij werkzaamheden met asbesthoudend materiaal moeten preventiemaatregelen genomen worden om het vrijkomen van vezels te verhinderen of te beperken.

• Het gebruik van werktuigen met grote snelheid (bijv. snij- of boormachines), die fijn stof doen ontstaan, en hogewaterdrukreinigers of droge straalmiddelen is expliciet verboden.

• Werknemers moeten beschikken over aangepaste beschermingskledij en, indien nodig, ademhalingstoestellen.

Opleiding:

Enkel werknemers die een speciale opleiding hebben gevolgd, mogen asbestwerkzaamheden uitvoeren. Dit geldt ook voor herstel- en onderhoudswerken door elektriciens, loodgieters, airconditionings- en verwarmingstechnici, schrijnwerkers, enz. die tijdens bijvoorbeeld snij- en zaagwerken, boren of perforeren met asbesthoudende materialen in aanraking komen.

Erkende firma’s:

Voor belangrijke sloop– en verwijderingswerken schakelt men gespecialiseerde firma’s in die hiervoor erkend zijn. De lijst van erkende bedrijven is te vinden op https://werk.belgie.be/nl/erkenningen/erkenning-asbest-bedrijven-erkend-voor-afbraak-verwijderingswerken.

Medische opvolging:

Werknemers die aan asbest worden blootgesteld, worden ten minste één maal per jaar medisch onderzocht en kunnen rekenen op een medische opvolging, eventueel jarenlang na de laatste blootstelling.

Blootstelling van werknemers:

Na het verdwijnen van de asbestfabrieken zijn de frequentie, duur en niveaus van blootstelling van de werknemers aan asbest sterk verminderd. Echter, voor sommige beroepen of tijdens bepaalde activiteiten blijft er nog steeds een risico bestaan. Werknemers uit de bouwsector (renovatie, onderhoud en afbraak) kunnen als de meest blootgestelde werknemers worden beschouwd (slopers, verwarmingstechnici, dakbedekkers, liftenbouwers, etc.). De Codex voor welzijn op het werk, Boek VI, titel 3 (asbest) werd gepubliceerd om de risico’s voor deze beroepen te beperken.

De plafondtegels in mijn bureau bevatten asbest. Loop ik gevaar?

Of er een risico op blootstelling aan asbest bestaat, hangt af van de toestand van de plafondtegels. Zijn ze nog in goede staat? Zitten de vezels er stevig in vast? Zit er een verflaag op? Is er een kans dat ze zullen beschadigd worden (onopzettelijk of door werkzaamheden)?

Deze informatie moet in het kader van de asbestinventaris/beheersprogramma gekend en gedocumenteerd zijn.

Het comité voor Preventie en Bescherming op het werk van uw bedrijf (of, indien dat er niet is, de vakbondsafvaardiging), of de diensten voor Preventie en Bescherming op het werk (coördinaten: zie arbeidsreglement), kunnen u concrete inlichtingen geven.

In het geval u na contact met bovengenoemde instanties nog twijfels hebt, kunt u met uw vragen steeds terecht bij de regionale directie van het Toezicht op het Welzijn op het Werk die bevoegd is voor uw werkgever.

Indien een werkgever een gebouw huurt en vaststelt dat het gebouw niet in orde is met de asbestregelgeving – onder meer afwezigheid van inventaris en aanwezigheid van asbest – wie is dan verantwoordelijk?

Het is de werkgever die de asbestinventaris moet opstellen en de nodige maatregelen moet nemen om de blootstelling van de werknemers zo laag mogelijk te houden. Indien nodig vraagt hij hiertoe alle nuttige informatie op bij de eigenaren.

Titel 3 betreffende asbest van Boek VI van de Codex legt verplichtingen op aan de werkgever, maar niet aan de eigenaar van het gebouw. De werkgever is aldus afhankelijk van de eigenaar van het gebouw om de wetgeving te kunnen naleven.

Wanneer die eigenaar eveneens een werkgever is die personeel tewerkstelt in datzelfde gebouw, is de oplossing nog vrij eenvoudig. De eigenaar is als werkgever ook onderworpen aan de bepalingen van titel 3 van Boek VI van de Codex. Bovendien moet hij met andere werkgevers (dus ook huurders) samenwerken. Hier is er dus nog steeds een rechtstreekse afdwingbaarheid mogelijk.

In vele gevallen is de eigenaar van het gebouw geen werkgever. Dan zal de werkgever-huurder moeten rekening houden met de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek betreffende de huurovereenkomst of handelshuurovereenkomst en met de concrete inhoud van het huurcontract.

De werkgever-huurder kan de eigenaar in vrijwaring roepen wanneer een gebouw ernstig besmet is door asbest, zodat deze verhuurder volledig moet instaan voor de verwijdering van het asbest. Indien de contaminatie minder groot is, moet onderzocht worden of de uit te voeren werken kunnen beschouwd worden als herstelwerkzaamheden. Grote herstellingen zijn ten laste van de verhuurder, kleine herstellingen zijn ten laste van de huurder. De werkgever-huurder zal er dus het beste aan doen de verhuurder in gebreke te stellen. De eigenaar zal moeten tussenkomen op basis van de beginselen van het burgerlijk recht. Dit betekent niet dat hij noodzakelijkerwijze op strafrechtelijk vlak vrijuit gaat. Indien hij opzettelijk zijn medewerking weigert, kan hij als mededader of medeplichtige vervolgd worden.

Dezelfde redenering kan worden gevolgd wanneer verschillende werkgevers een gebouw huren van een eigenaar. Zij kunnen hun krachten bundelen. Indien er ook privé-personen huurder zijn, zullen hen slechts indirect bepaalde verplichtingen kunnen opgelegd worden via de huurovereenkomst.

Wat voor klusjesmannen?

Bouwvakkers, klusjesmannen, loodgieters, elektriciens:

Als u een loodgieter, elektricien, bouwvakker of klusjesman bent, geldt Titel 3 betreffende asbest van Boek VI van de Codex voor u. U moet altijd controleren of het materiaal waarop u werkt asbest bevat (zie vraag 1) zodat de nodige beschermingsmaatregelen kunnen getroffen worden. Werkzaamheden (reparatie, onderhoud, schoonmaak, etc.) – hoe klein ook – op zulke materialen waarbij bijvoorbeeld geboord of gezaagd wordt, veroorzaken blootstelling aan asbest.

Wanneer u als werknemer van buitenaf in een bedrijf dergelijke werken moet uitvoeren, is de werkgever van het bedrijf waar u werkt verplicht u een kopie van zijn asbestinventaris te bezorgen (met andere woorden, u moet geïnformeerd worden wanneer u tijdens uw werk met asbest in aanraking kan komen) en informatie over de in het bedrijf te respecteren beschermingsmaatregelen.

Indien u als zelfstandige loodgieter, elektricien, bouwvakker of klusjesman in een bedrijf een opdracht gaat uitvoeren, is de werkgever van dat bedrijf verplicht u te informeren over de risico’s en over de maatregelen die in dat bedrijf genomen worden om de veiligheid en de gezondheid van de werknemers te beschermen. U moet rekening houden met deze risico’s en de in het bedrijf geldende beschermingsmaatregelen ook naleven.