Asbestfonds (AFA)
Het Asbestfonds werd opgericht door de programmawet van 27 december 2006 en werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 28 december 2006. In eerste instantie werd het Asbestfonds ondergebracht binnen het FBZ. Echter, na een fusie van FAO en FBZ, wordt het Asbestfonds momenteel beheerd door Fedris. Dit is een openbare instelling van sociale zekerheid (OISZ).
Het Asbestfonds heeft geen eigen rechtspersoonlijkheid en zijn werking wordt door het personeel van Fedris verzekerd. Toezicht en controle op het Asbestfonds zijn identiek aan die van Fedris.
Het financieren van het Asbestfonds wordt voornamelijk gedaan door de Staat en de werkgevers, waarbij elke partij ongeveer 50% bijdraagt. Daarnaast zijn er nog minimale bijdragen vanuit de sociale zekerheid van de zelfstandigen en door schenkingen en legaten.
Waarom is het asbestfonds opgericht?
Het idee voor de oprichting van een specifiek fonds voor asbest werd aan het begin van de jaren 2000 geopperd door een denkgroep die zich bezighield met asbestgerelateerde aandoeningen. De initiële doelstelling van het fonds was het beter in kaart brengen van gevallen van pleurakanker, gezien het feit dat België op dat moment geen officieel register voor mesothelioom had.
In de loop der jaren werden steeds meer onverwachte gevallen van ‘semi-beroepsgebonden’ mesothelioom ontdekt bij mensen die in de omgeving van asbestproducerende of -verwerkende bedrijven woonden, maar ook bij de echtgenotes van werknemers van deze bedrijven. Deze gevallen van blootstelling via de omgeving werden niet opgenomen in de statistieken en vielen buiten de compensatieregelingen van het Fonds voor de Beroepsziekten. Daarnaast nam de druk vanuit de publieke opinie toe om deze problematiek aan te pakken. Hieruit ontstond het Asbestfonds, dat zich specifiek richt op deze problemen.
De primaire functies van het Asbestfonds omvatten:
1. Het toezicht houden op werkgevers en verzekeringsmaatschappijen om te verzekeren dat zij voldoen aan de wetgeving rond arbeidsongevallen.
2. Het verstrekken van vergoedingen aan slachtoffers van beroepsziekten en arbeidsongevallen.
3. Het initiëren van preventieve maatregelen gericht op het verminderen van arbeidsongevallen en beroepsziekten.
Verschillen tussen het Asbestfonds en de beroepsziektenregeling
Fedris biedt vergoedingen aan slachtoffers van asbest, zowel via het Asbestfonds als via de regeling voor beroepsziekten, die onder de sociale zekerheid van de werknemers valt. De vergoedingen die in deze twee contexten worden aangeboden, zijn niet identiek en kunnen in hun geheel of gedeeltelijk worden gecombineerd. Een verzoek om erkenning wordt altijd in beide systemen onderzocht.
In het kader van de regeling voor beroepsziekten vergoedt Fedris alleen werknemers in de privésector en de sector van de provinciale en plaatselijke overheidsdiensten die beroepsmatig zijn blootgesteld aan asbest. Het Asbestfonds daarentegen vergoedt alle slachtoffers van asbest die in België zijn blootgesteld, inclusief werknemers in de privésector, zelfstandigen, ambtenaren en mensen die in de omgeving van asbest zijn blootgesteld.
Beide systemen bieden vergoedingen voor de volgende ziekten: mesothelioom, asbestose, bilaterale diffuse pleuraverdikkingen en strottenhoofd-, long- en eierstokkanker veroorzaakt door asbest. Daarnaast worden pleurale plaques vergoed in het systeem van beroepsziekten indien ze een restrictieve longfunctiestoornis veroorzaken.
In het geval van overlijden worden bepaalde nabestaanden ook vergoed. Onder het Asbestfonds ontvangen zij een eenmalig kapitaal, terwijl zij onder de regeling voor beroepsziekten een jaarlijkse vergoeding ontvangen.
Belangrijkste mijlpalen van het asbestfonds
– 2007: Het Asbestfonds werd opgericht met als doel het vergoeden van slachtoffers van mesothelioom, asbestose en bilaterale diffuse pleuraverdikkingen.
– 2014: Het Asbestfonds voegde de vergoeding van gezondheidszorg en tussenkomst voor bijstand van een andere persoon toe aan hun diensten.
– 2017: Het Asbestfonds kreeg een preventieopdracht toegewezen.
– 2019: Het Asbestfonds breidde hun vergoedingen uit om ook longkanker en larynxkanker, veroorzaakt door asbest, te dekken. Daarnaast kregen zij een begeleidingsopdracht voor asbestslachtoffers.
– 2022: Het Asbestfonds begon met het vergoeden van eierstokkanker veroorzaakt door asbest.
Logo van het Federaal Agentschap voor Beroepsrisico’s (bron: fedris.be)
Logo van het Asbesfonds (bron:asbestfonds.be)
Hoeveel bedraagt de schadevergoeding?
Vergoedingsrechten van asbestslachtoffers variëren afhankelijk van de specifieke omstandigheden en de aard van de ziekte:
1. Mesothelioom: Slachtoffers ontvangen een eenmalige vergoeding van 11.951 euro, aangevuld met een maandelijks forfaitair bedrag van 2.185,20 euro. Vergoeding voor gezondheidszorgkosten is ook beschikbaar als deze niet door Fedris zijn toegekend onder de regeling voor beroepsziekten. Bij overlijden ontvangen nabestaanden een eenmalige vergoeding: 43.704 euro voor de partner, 21.852 euro voor de ex-partner en 36.420 euro voor de kinderen tot 18 jaar of zolang ze recht hebben op kinderbijslag. Degene die de begrafeniskosten betaalt, heeft recht op een forfaitaire vergoeding van 1.195,10 euro, tenzij Fedris een vergelijkbare vergoeding verleent onder de regeling voor beroepsziekten.
2. Asbestose, bilaterale pleurale verdikkingen, long-, strottenhoofd- of eierstokkanker veroorzaakt door asbest: Slachtoffers ontvangen een maandelijkse rente van 21,85 euro per erkend percentage van lichamelijke ongeschiktheid, bepaald door de arts van het Asbestfonds. Deze vergoeding wordt gehalveerd als er al een andere vergoeding wordt ontvangen onder de regeling voor beroepsziekten voor dezelfde ziekte. Bij overlijden ontvangen nabestaanden een eenmalige vergoeding: 21.852 euro voor de partner, 10.926 euro voor de ex-partner en 18.210 euro voor de kinderen tot 18 jaar of zolang ze recht hebben op kinderbijslag. Degene die de begrafeniskosten betaalt, heeft recht op een forfaitaire vergoeding van 1.195,10 euro, tenzij Fedris een vergelijkbare vergoeding verleent onder de regeling voor beroepsziekten.
Bij een positieve beslissing ontvangt het slachtoffer of de nabestaande een bankrekeningformulier voor de uitbetaling, dat moet worden ingevuld en teruggestuurd. De maandelijkse vergoedingen worden aan het einde van de betreffende maand betaald, met de eerste betaling en eventuele achterstallige bedragen die worden uitbetaald aan het einde van de maand volgend op de beslissing. Deze vergoedingen zijn vrijgesteld van inkomstenbelasting en sociale bijdragen, en worden aangepast aan het indexcijfer van de consumptieprijzen.
Hebt u hulp nodig hebt van een ander persoon bij uw dagelijkse activiteiten?
Indien u als slachtoffer van een asbestziekte dagelijkse hulp nodig heeft, bijvoorbeeld voor verplaatsingen, maaltijdbereiding, persoonlijke verzorging, boodschappen of andere routinetaken, kunt u financiële steun aanvragen voor de assistentie van een ander persoon.
De hoogte van deze financiële steun is afhankelijk van uw behoefte:
– Voor voltijdse assistentie ontvangt u maandelijks een vergoeding van €1954,99.
– Indien u halftijds assistentie nodig heeft, bedraagt de vergoeding €977,50 per maand.
Deze bedragen worden regelmatig aangepast volgens de index van de consumptieprijzen. Let wel, deze tegemoetkomingen kunnen niet gecombineerd worden met soortgelijke vergoedingen die worden uitbetaald door Fedris in het kader van de beroepsziekteverzekering.
De beoordeling of u recht heeft op halftijdse of voltijdse assistentie wordt gemaakt door de arts van het Asbestfonds. Deze beoordeling kan ondersteund worden door een huisbezoek van een sociaal assistent.
Om deze steun aan te vragen, dient uw arts een medisch getuigschrift ‘hulp van een andere persoon’ in te vullen. Stuur dit getuigschrift vervolgens per post naar het Asbestfonds, gelegen aan de Sterrenkundelaan 1, 1210 Brussel.
Voorwaarden van de schadevergoeding
Als u in België bent blootgesteld aan asbest als werknemer in de privésector, ambtenaar, zelfstandige of als slachtoffer uit de omgeving, en u lijdt aan een asbestgerelateerde ziekte, of als u een nabestaande bent van een asbestslachtoffer, kunt u een vergoedingsaanvraag indienen bij het Asbestfonds. Dit is van toepassing op de volgende ziekten: mesothelioom, asbestose, bilaterale diffuse pleuraverdikkingen, longkanker, strottenhoofdkanker of eierstokkanker veroorzaakt door asbest.
Het Asbestfonds vergoedt geen andere ziekten die mogelijk veroorzaakt zijn door blootstelling aan asbest.
Daarnaast kunt u, indien u een werknemer bent in de privésector, rechtstreeks bij Fedris een aanvraag voor schadeloosstelling indienen in het kader van de regeling voor beroepsziekten. Werknemers van provinciale of lokale overheidsdiensten moeten hun aanvragen via hun werkgever bij Fedris indienen.
BEROEPEN EN WERKOMSTANDIGHEDEN DIE MOGELIJK BLOOTSTELLING AAN ASBEST VEROORZAKEN
De onderstaande lijst dient als richtlijn en is niet absoluut. Personen die in een van de genoemde beroepen werkzaam zijn geweest, kunnen mogelijk aan asbest zijn blootgesteld, al is dit niet altijd gegarandeerd.
Productie van asbesthoudende materialen (voor 1998)
- Medewerker in de fabricage van asbestcement, remvoeringen, koppelingen, asbesttextiel, dichtingen, isolatiematerialen
Scheepsbouw en -onderhoud
- Nieuwbouw: voor 1998
- Renovatie: zonder tijdslimiet
Raffinage en petrochemie (voor 1985)
- Onderhoudspersoneel, bedieningsoperator
Bouw en civiele techniek (voor 1985)
- Isolatiespecialist (thermisch en akoestisch)
- Asbest spuitapplicateur
- Verwarmingstechnicus
- Metselaar van ovens
- Onderhoudsmedewerker van verwarmingsketels
- Monteur van luchtkanalen
- Afdichtingsspecialist
- Installateur van gipsplaten
- Installateur van brandwerende materialen
- Koel- en airconditioningtechnicus
- Timmerman (brandwerende deuren)
- Pleisteraar, pleister-spuitwerker, pleister-schilder (periode 1960-1980)
- Vloerbedekkingsinstallateur
- Liftmonteur
Bouw en civiele techniek (na 1985)
- Verwarmingstechnicus
- Onderhoudsmedewerker van verwarmingsketels
- Installateur van gipsplaten
- Koel- en airconditioningtechnicus
- Algemene sloopwerken (allround arbeider)
Glasindustrie (voor 1985)
- Glasblazer
Installatie van verwarmingsketels en keteloperators (voor 1998)
- Operator in thermische energiecentrales
- Ketelstoker
- Monteur van verwarmingsketels
- Scheepsmachinist
Metaal- en staalindustrie (voor 1998)
- Medewerker in een walserij
- Medewerker in een gieterij
- Lasser, plasmasnijder
- Plaatwerker, ketelbouwer
Rubber- en papierproductie (voor 1985)
- Medewerker in de productie van papier en karton
- Medewerker in de productie van rubber en kunststoffen
Voertuigmechanica (voor 1985)
- Mechanicien van diverse voertuigen (auto’s, vrachtwagens, heftrucks, vliegtuigen, schepen, treinen, etc.)
Havens (voor 1985)
- Havenwerker
CT-scan van een asbestosepatiënt. Zowel links als rechts zijn pleuraverdikkingen zichtbaar.
Mesothelioom is kanker die in een vlies ontstaat, meestal in het longvlies. De belangrijkste oorzaak is contact met asbest. (wikipedia)
Blootstelling aan asbest en de gevolgen
Voor alle asbestgerelateerde ziekten is vastgesteld dat de incidentie toeneemt met de cumulatieve blootstelling aan asbest. Het is echter moeilijk om in individuele gevallen aan te tonen dat de ziekte daadwerkelijk door asbest is veroorzaakt. Het Asbestfonds vereist dit bewijs ook niet. Aanvragers hoeven enkel aan te tonen dat zij in België voldoende blootgesteld zijn geweest aan asbest. Voor mesothelioom zijn de vereisten voor blootstelling lager, vastgesteld bij koninklijk besluit, omdat zelfs geringe blootstellingen een significant risico vormen.
Cumulatieve asbestblootstelling
De cumulatieve blootstelling hangt af van de concentratie asbestvezels in de lucht en de duur van de blootstelling. De totale dosis wordt berekend op basis van ‘vezeljaren’, zoals omschreven in het koninklijk besluit.
Vergoedingscriteria voor asbestziekten
Voor aanspraken op vergoedingen voor asbestose, longkanker, larynxkanker of eierstokkanker vereist het koninklijk besluit een minimale cumulatieve blootstelling van 25 vezeljaren. Dit staat gelijk aan ongeveer 10 jaar voltijdswerk in een omgeving met aanzienlijke asbestconcentraties in de lucht, een blootstellingsniveau dat tegenwoordig in België als zeer hoog wordt beschouwd.
Definitie van een vezeljaar
Een vezeljaar komt overeen met een blootstelling waarbij een persoon gedurende 1920 arbeidsuren in een jaar blootstaat aan een asbestvezelconcentratie van één vezel per kubieke centimeter lucht. De blootstelling voor specifieke beroepsactiviteiten wordt berekend aan de hand van de gemiddelde asbestvezelconcentratie op de werkplek en de werkelijke duur van de blootstelling. Voor activiteiten waarbij enkel specifieke handelingen of processen een asbestblootstelling met zich meebrengen, wordt alleen de tijd besteed aan die specifieke handelingen of processen meegerekend.
Voorbeeld berekening
Stel, een persoon heeft 10 jaar lang, 240 dagen per jaar, 4 uur per dag, asbesthoudende golfplaten geschuurd. De activiteit en concentratie aan asbestvezels bij het schuren van golfplaten is 5 vezels/cm³. De totale duur komt neer op 9600 werkuren, wat gelijk staat aan 5 jaar. De totale blootstelling wordt dan berekend als 5 vezels/cm³ vermenigvuldigd met 5 jaar, wat resulteert in 25 vezeljaren.
Huidige normen en historische context
In het verleden, vooral vóór 1985, waren blootstellingen van 25 vezeljaren niet ongewoon in arbeidsomgevingen, maar tegenwoordig zijn dergelijke niveaus in België zeldzaam.
Hoe schadevergoeding aanvragen?
Als slachtoffer:
1. Download het aanvraagformulier voor slachtoffers (AFA 01 N) en het medisch getuigschrift (AFA 02 N).
2. Vul het aanvraagformulier zelf in. Beschrijf zo nauwkeurig mogelijk waar en wanneer u in contact bent gekomen met asbest.
3. Laat het medisch getuigschrift invullen door uw behandelend arts en voeg de gevraagde medische documenten toe.
4. Stuur deze documenten, samen of afzonderlijk, naar: Asbestfonds – Sterrenkundelaan 1 -1210 Brussel.
Als nabestaande van een asbestslachtoffer:
1. Indien u echtgenoot/echtgenote, wettelijk samenwonende partner, ex-partner of kind met nog recht op kinderbijslag van een slachtoffer met een door het Asbestfonds erkende asbestziekte bent, kunt u na het overlijden van het slachtoffer een aanvraag indienen bij het Asbestfonds.
2. Download het aanvraagformulier voor schadeloosstelling bij overlijden (AFA 03 N).
3. Vul deel 1 van het formulier zelf in, dateer en onderteken het.
4. Laat deel 2 invullen, dateren en ondertekenen door de arts die het overlijden heeft vastgesteld of die de gezondheidstoestand heeft opgevolgd.
5. Stuur de laatste medische verslagen met betrekking tot de gezondheidstoestand van de overleden persoon samen met het formulier AFA 03 N naar: Asbestfonds – Sterrenkundelaan 1 -1210 Brussel.
Als u hulp nodig heeft bij het invullen van de documenten, staan de sociaal assistenten en dossierbeheerders van het Asbestfonds klaar om u te helpen.
Wat na de aanvraag?
Nadat u uw aanvraag heeft ingediend, volgt een zorgvuldig beoordelingsproces. Hieronder vindt u een overzicht van de stappen die worden ondernomen:
-
Ontvangst en controle van documenten: Zodra alle benodigde documenten bij ons binnen zijn, controleert het team van de toekenningsdiensten van Fedris of alle informatie compleet is. U ontvangt een brief met daarin de contactgegevens van uw dossierbeheerder. Indien nodig, kan er aanvullende informatie worden opgevraagd bij u of uw arts.
-
Onderzoek beroepsloopbaan: Uw dossierbeheerder verzamelt aanvullende gegevens met betrekking tot uw beroepsloopbaan. Dit is belangrijk omdat uw asbestziekte mogelijk ook erkend kan worden als een beroepsziekte. Uw aanvraag wordt daarom zowel binnen het kader van het Asbestfonds als het beroepsziektenstelsel onderzocht. Indien u ook recht heeft op een vergoeding via het beroepsziektenstelsel, zal Fedris u hierover een beslissing toesturen.
-
Risicobepaling: Een ingenieur van de afdeling Risicobepaling controleert of er voldoende bewijs is dat de blootstelling aan asbest in België plaatsvond. Indien nodig, kan er rechtstreeks contact met u worden opgenomen.
-
Medisch onderzoek: Het medisch team beoordeelt of u of de overledene getroffen bent/was door de ziekte waarvoor u schadeloosstelling aanvraagt. Voor de diagnose van mesothelioom wordt specifiek een beroep gedaan op de Mesothelioomcommissie, bestaande uit anatoompathologen van alle Belgische universiteiten.
-
Eventuele extra medische onderzoeken: Als het gaat om een andere asbestziekte dan mesothelioom, kan het nodig zijn dat u een medisch onderzoek ondergaat in ons gebouw in Brussel. U wordt hierover ruim van tevoren schriftelijk geïnformeerd.
-
Besluitvorming: Op basis van alle verzamelde informatie neemt het Asbestfonds een gemotiveerde beslissing. Deze beslissing ontvangt u per aangetekend schrijven. Wij streven ernaar om u zo snel mogelijk te informeren over de uitkomst van uw aanvraag, maar houd er rekening mee dat de beoogde termijn van vier maanden na ontvangst van een volledige aanvraag soms overschreden kan worden, vooral als we afhankelijk zijn van externe informatie.
Contactgegevens Asbestfonds
Asbestfonds
Sterrenkundelaan 1 – 1210 Brussel
Algemene vragen over asbest:
+32 2 272 20 70
Vragen over een vergoedingsdossier:
+32 2 272 23 30
Contact pers:
+32 02 272 21 20
Telefonisch bereikbaar op ma-di-do van 9u tot 16u en op wo-vr van 9u tot 13u.