Verschillende methoden kunnen worden gebruikt om de zone waarin asbesthoudende materialen verwijderd of gehanteerd moeten worden te isoleren. Welke methode wordt gekozen, hangt af van diverse criteria, zoals het risico dat asbestvezels in de lucht vrijkomen tijdens de werkzaamheden. Bij werken aan asbesthoudende materialen moet de hoeveelheid inhaleerbare asbesthoudende vezels die vrijkomt in de lucht beperkt worden. De concentratie van asbest in de lucht mag niet hoger zijn dan 10 “asbestvormige” vezels per liter lucht (dat is 0,01 vezel/cm³). Deze drempel wordt alleen getolereerd wanneer asbestwerken worden uitgevoerd. In andere omstandigheden is het aanbevolen de asbestvezelconcentratie zo laag mogelijk te houden, dus zo dicht mogelijk bij nul.
Afhankelijk van het geval worden de volgende technieken gebruikt (van meest strikte tot minst strikte) om asbesthoudende materialen te verwijderen of in te kapselen:
- Hermetisch afgesloten zone die in onderdruk wordt gehouden
- Semi-hermetisch afgesloten zone
- Couveusezakmethode
- Afgebakende zone, voor een zuivere demontage
Het asbest ter plaatse laten zitten
In sommige gevallen is het beter het asbest te laten zitten, in plaats van het te verwijderen onder slechte omstandigheden. Dit kan door middel van:
- Informeren van intern en extern personeel (vooral technisch personeel dat het risico loopt met asbesthoudende producten te moeten werken)
- Etikettering van asbesthoudende producten
- Inkapseling ervan
- Periodieke controle van de staat van bewaring
Om zich te wapenen tegen de risico’s verbonden aan asbest in afwachting van de verwijdering ervan, zijn er verschillende methodes zoals ontmantelen (isolering), plaatselijke herstelling (bijvoorbeeld met pleisterstroken) of inkapseling (bijvoorbeeld door een speciale verf aan te brengen).
Procedures voor de verwijdering van asbest
Organisatie van de werf
De technische middelen die ingezet moeten worden om asbest te verwijderen, hangen af van de aanwezigheid van personen die vreemd zijn aan de werf, de hoeveelheid en het type asbesthoudend materiaal, de staat ervan en het risico dat asbestvezels vrijkomen in de lucht wanneer het materiaal wordt verwijderd. De werkmethode wordt gekozen op basis van een risicoanalyse die voor elk geval apart moet worden gemaakt.
Veiligheid van werknemers en andere personen
Duidelijk omschreven regels moeten worden gevolgd om de veiligheid van personen die niet betrokken zijn bij de bouwplaats te beschermen tijdens de asbestverwijderingswerken. Signalisatieborden geven aan dat de toegang tot de bouwplaats verboden is voor het publiek en waarschuwen voor het gevaar. Indien mogelijk wordt een veiligheidsperimeter afgebakend.
Asbestverwijdering in een hermetisch afgesloten zone
Deze methode biedt het hoogste veiligheidsniveau en is noodzakelijk wanneer het risico op vrijkomen van asbestvezels in de lucht tijdens de verwijdering groot is. De behandeling van asbest gebeurt in “hermetisch” afgesloten zones die in onderdruk worden gebracht om te vermijden dat lucht naar buiten wordt getrokken wanneer het scherm scheurt. De lucht in deze zones wordt ververst met behulp van extractoren met absoluutfilters die de asbestvezels tegenhouden.
Asbestverwijdering in een semi-hermetisch afgesloten zone
Een semi-hermetische zone kan beschouwd worden als een “afgezwakte” versie van een hermetisch afgesloten zone. Deze methode wordt gekozen wanneer het risico dat asbestvezels vrijkomen klein is en/of wanneer men het veiligheidsniveau wil verhogen zonder de hoge kosten die verbonden zijn aan een hermetisch afgesloten zone.
Asbestverwijdering aan de hand van de couveusezakmethode
Deze methode wordt toegepast voor de verwijdering van bekledingen, in het bijzonder op basis van asbestgips (isolatiepleister), rond verwarmingsbuizen. Het isolatiemateriaal moet gemakkelijk toegankelijk zijn, in goede staat en doorgaans in beperkte hoeveelheden aanwezig. De zak waarin de stukken isolatiemateriaal worden verzameld, wordt rond de leiding aangebracht en de uiteinden worden hermetisch aan de leiding bevestigd.
Asbestverwijdering in een afgebakende zone
Voor bepaalde types van asbestverwijdering is geen hermetische afsluiting nodig omdat het risico dat vezels vrijkomen zeer gering is. Deze methode wordt toegepast bij de verwijdering van bijvoorbeeld asbestcementplaten, die gewoon kunnen worden weggenomen zonder ze te breken.
Metingen van de luchtkwaliteit: optische en elektronische metingen
Tijdens asbestverwijderings- en/of inkapselingswerken kunnen controlemetingen van de luchtkwaliteit opgelegd worden door de bevoegde overheid. De luchtmonsters en “optische” analyses worden uitgevoerd door erkende laboratoria. Alleen elektronische metingen kunnen asbestvezels onderscheiden en dus de echte concentratie van asbestvezels in de lucht beoordelen.
Hoe moet het afval worden beheerd?
Het afval van gebonden asbest (asbestcement, …) en broos asbest (pleister, vlokken, “Pical“-platen, …) wordt beschouwd als gevaarlijk en moet verplicht worden gescheiden van ander bouwafval. Het asbesthoudend afval wordt opgehaald door erkende ophalers van gevaarlijk afval en verwerkingscentra.
Wat is verboden?
Elke activiteit die schadelijke asbestvezels losmaakt, is in Vlaanderen bij wet verboden. U mag asbest bijvoorbeeld nooit breken, afschuren of van een dak naar beneden gooien. De onderstaande handelingen zijn zowel voor burgers als voor professionelen verboden.
Asbest breken, afschuren of beschadigen
Alles wat asbeststof veroorzaakt, al is het maar een beetje, maakt schadelijke asbestvezels los. Daarom is het bij wet verboden om asbest te breken, af te schuren of van een dak naar beneden te gooien. Wilt u asbest verwijderen uit uw woning of gebouw? Gebruik dan nooit krachtige mechanische werktuigen zoals boor- en schuurmachines, zaag- en slijpschijven, luchtcompressoren of hogedrukreinigers. Zodra het asbest verwijderd is, moet het op de juiste manier verpakt en afgevoerd worden. U mag asbestafval (stof, gruis of stukken) nooit achterlaten in een gebouw, in de omgeving of in de bodem.
Asbesthoudende materialen hergebruiken
Het hergebruiken van asbesthoudende materialen is sinds 2001 verboden voor elke denkbare toepassing. Een oude golfplaat uit asbest mag u dus niet gebruiken om brandhout af te dekken of als dak van een kippenhok.
Asbesthoudende materialen opnieuw afdekken
Treft u tijdens werkzaamheden asbesthoudende materialen aan, dan bent u verplicht om die te (laten) verwijderen. Sluit ze zeker niet opnieuw in door ze bijvoorbeeld met isolatiemateriaal te bedekken: zo kan het asbest op een later tijdstip alsnog beschadigd raken en asbestvezels verspreiden. Door de asbesthoudende materialen te verwijderen, vermijdt u gezondheidsrisico’s voor uzelf en uw omgeving.
Asbestleien reinigen of ontmossen
Door een dak of gevel met asbestleien te reinigen of te ontmossen, kunt u de leien beschadigen. Handelingen als schuren of borstelen maken heel snel asbestvezels los, ook al ziet u dat niet met het blote oog. Asbestcementen daken of gevels beginnen na twintig jaar te verweren. Na dertig jaar zijn ze meestal aan het einde van hun levensduur en moeten ze vervangen worden. Een sterke mosgroei is vaak een teken dat het tijd is voor nieuwe leien. Zo werkt u mee aan de doelstelling van de Vlaamse Regering om tegen 2034 alle asbestdaken en -gevels te verwijderen.
Zonnepanelen of overzetdaken plaatsen
Plaats nooit constructies zoals zonnepanelen of overzetdaken op een dak of gevel uit asbestcement. De werkzaamheden die daarvoor nodig zijn, zoals gaten boren of leien doorzagen, beschadigen de asbesthoudende dak- of gevelbekleding, waardoor schadelijke asbestvezels vrijkomen. De regelgeving verbiedt ook het plaatsen van constructies op daken indien daarbij onderliggende asbesthoudende materialen worden beschadigd. Het aanbrengen van vijzen door asbesthoudend materiaal wordt gezien als beschadiging en is dus niet toegelaten. Het is veiliger en verstandiger om uw asbestcementen dak of gevel te vervangen door nieuw, asbestvrij materiaal. Zo werkt u mee aan de doelstelling van de Vlaamse Regering om tegen 2034 alle asbestdaken en -gevels te verwijderen.